Cel badań

Cel główny

Głównym celem projektu jest dokonanie krytycznej analizy i całościowej syntezy myśli filozoficznej, teologicznej i społecznej ks. Augustyna Jakubisiaka. W pracy zostaną wykorzystane wieloaspektowe, interdyscyplinarne i kontekstowe metody, które pozwolą dogłębnie opracować bogatą, ale nieznaną szerzej refleksję teoretyczną Jakubisiaka zawartą w jego opublikowanych i nieopublikowanych pismach (w języku francuskim i polskim).

Wśród przewidywanych efektów badań za najważniejsze należy uznać opracowanie i publikację pełnej monografii naukowej doskonale wpisującej się w aktualne badania nad pomnikami polskiej myśli filozoficznej, teologicznej i społecznej ubiegłego wieku. Zabieg ten jest ważny, bowiem wypełni wyraźną lukę w dotychczasowych rozważaniach nad międzynarodowym znaczeniem i historią polskiej myśli filozoficzno-teologiczno-społecznej przełomu XIX i XX wieku oraz pierwszej połowy XX wieku, ze szczególnym uwzględnieniem okresu dwudziestolecia międzywojennego.

Cele szczegółowe

Wśród celów szczegółowych, zasadnicze znaczenie będą miał problemy badawcze, które pozwolą odpowiedzieć m.in. na następujące pytania: czy myśl Augustyna Jakubisiaka znacząco wpłynęła na rozwój filozofii i teologii w Polsce oraz za granicą, zwłaszcza we Francji? Na czym polegała oryginalność sytemu filozoficznego Augustyna Jakubisiaka, głównie w kontekście współczesnych mu koncepcji? Czy jego filozofia, zwłaszcza ontologia (metafizyka) i epistemologia, może konkurować ze współczesnymi sposobami filozoficznego myślenia o świecie (różnorodne ontologie regionalne ufundowane na naukowym stanie wiedzy)? Czy w świetle dzisiejszych przemian społecznych, kulturowych i moralnych sformułowana przez Augustyna Jakubisiaka etyka indywidualistyczna oparta o zasady chrześcijańskie stanowi atrakcyjną alternatywę dla innych teorii etycznych? W jakim stopniu na polską, europejską i światową myśl społeczną wpłynęła jego krytyka pozostałych nurtów filozoficznych (kantyzm i neokantyzm, tomizm i scholastyka, scjentyzm i naturalizm, marksizm, socjalizm i totalitaryzm, nihilizm i relatywizm)? Jakie miejsce zajmuje myśl Augustyna Jakubisiaka wśród ówczesnych i współczesnych sposobów filozoficzno-teologicznego myślenia o świecie?

Udzielenie odpowiedzi na te pytania pozwoli osadzić wielowymiarową i rozległą myśl Jakubisiaka w odpowiednich kontekstach historycznych i naukowych (zwłaszcza humanistycznych), co z kolei umożliwi: po pierwsze – dokładne określenie znaczenia jego koncepcji i proponowanych rozwiązań; po drugie – ulokowanie prowadzonych przez polskiego myśliciela krytyk i dyskusji na szerokim intelektualnym, historycznym i społecznym tle.

Istotnym celem szczegółowym jest też edycja (wraz z komentarzem) całości lub fragmentów ważniejszych i niepublikowanych dotąd lub też trudno dostępnych dzieł Augustyna Jakubisiaka (przede wszystkim [1.1] i [1.2]).

Źródła (materiały archiwalno-biblioteczne)

[1] Archiwum Towarzystwa Historyczno-Literackiego i Biblioteki Polskiej w Paryżu: akcesje 3413–3484 (obejmują materiał badawczy w języku francuskim i polskim, w tym: rękopisy, maszynopisy, notatki, korespondencję, fotografie, dokumenty urzędowe, materiały prasowe, prace drukowane i niedrukowane, recenzje, wykłady, konferencje, kazania, rzeczy osobiste, wspomnienia współpracowników i przyjaciół).

[1.1] Principes de la moral d’après Auguste Cieszkowski (maszynopis), thèse de doctorat, Institute Catholique, Paris 1912: akc. 3430 (akc. 3475: druga wersja maszynopisu).

[1.2.] Praca poświęcona myśli Józefa Marii Hoene-Wrońskiego, zwłaszcza koncepcji Absolutu (dwa rękopisy w języku francuskim bez tytułu), 1912–1914: Paryż, akc. 3432.